Küresel Ticarette Yeni Dalgalanmalar: Yeni Dönem Gümrük Politikaları Piyasalarda Sarsıntıya Neden Oldu

Yaklaşık bir yüzyıl önce, "Smoot-Hawley Tarife Yasası" dünya ekonomisini derin bir şekilde etkiledi. Bu, yerli sanayiyi koruma bahanesiyle uygulanan gümrük politikası, nihayetinde küresel ticaretin büyük ölçüde daralmasına neden oldu ve Büyük Buhran'ın etki alanını ve derecesini artırdı. Bugün, ticaret korumacılığının gölgesi bir kez daha dünyayı sarhoş ediyor.

2025 yılının Nisan ayında, Amerika Birleşik Devletleri, Çin mallarına uygulanan gümrük vergilerini %125'e çıkaracağını duyurdu ve bu durum küresel piyasalarda dalgalanmalara yol açtı. Çin Ticaret Bakanlığı, ABD tarafı "gümrük vergisi rakamlarıyla oyun oynamaya" devam ederse, Çin'in göz ardı edeceğini ve ek karşı önlemler alma hakkını saklı tuttuğunu belirtti. Bu arada, ABD hükümeti 75 ülkeye "90 gün gümrük vergisi askıya alma" teklifi sundu ve genel vergi oranını %10'a düşürdü, ancak Çin, Meksika ve Kanada'yı dışladı. Bu hedefe yönelik ticaret stratejisi, sadece ABD ile Çin ekonomileri arasındaki kopma riskini artırmakla kalmıyor, aynı zamanda küresel sermaye akışlarının yeni alanı olan kripto para piyasasını da yeni zorluklarla karşı karşıya bırakıyor.

Tarihin Uyarısı

1930'larda Smoot-Hawley Tarife Yasası'nın getirdiği dersler üzerinde düşünmek gerekir. O dönemde, ülkeler karşılıklı olarak gümrük tarifelerine başvurarak kötü bir döngüye girdi ve bu durum nihayetinde uluslararası ticaret sisteminin çökmesine yol açtı. 20. yüzyılın en yıkıcı ticaret politikalarından biri olarak görülen bu durum, çağdaş karar vericilere bir uyarı niteliğinde: Ticaret korumacılığı ekonomik zorlukların iyi bir çözümü değildir.

1930'da, ABD Kongresi bu yasayı kabul ederek ithalat gümrük vergisini ortalama %59'a yükseltti ve bu tarihin en yüksek seviyesine ulaştı. Amaç, Büyük Buhran'dan etkilenen yerli endüstriyi korumaktı; ancak bu, felaket niteliğinde bir zincirleme reaksiyona yol açtı. Küresel ana ticaret ortakları, misilleme önlemleri alarak 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaret hacminin neredeyse üçte iki oranında küçülmesine neden oldular; ABD'nin ihracatı %70 oranında düştü ve küresel işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika, ABD ekonomisini kurtaramadığı gibi, Büyük Buhran'ın etkilerini de artırdı ve ticaret korumacılığının ölümcül kusurunu ortaya çıkardı: Küreselleşmiş bir ekonomide, tek taraflı olarak ticaret engellerini artırmak kaçınılmaz olarak "geri dönüş etkisi" yaratır. Daha da ciddisi, bu yasa uluslararası çok taraflı ticaret işbirliğinin temelini zayıflatarak ekonomik milliyetçilik duygularını körükledi ve II. Dünya Savaşı öncesi uluslararası ekonomik düzenin çöküşü için zemin hazırladı.

Yeni Dönemin Gümrük Stratejisi

2025 yılına ait gümrük tartışmaları, 1930'lardaki durumdan farklıdır. ABD, "seçici gümrük savaşı" yoluyla küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirmeye çalışıyor - bir yandan Çin'e büyük baskı yaparken, diğer yandan çoğu ülkeyle ilişkileri geçici olarak yumuşatıyor. Bu "böl ve fethet" stratejisi akıllıca görünse de, aslında potansiyel riskler barındırmaktadır. Dünyanın ikinci en büyük ekonomisi olan Çin, 1930'ların pasif bir şekilde karşılık veren ticaret zayıf ülkesi değildir. ABD'nin yeni gümrük tarifeleri ilanına karşı, Çin hemen karşı tedbirler almadı; bunun yerine "umursamama" tavrını benimsedi ve aynı zamanda "doları azaltma" stratejisini hızlandırdı. Bu stratejik kararlılık, piyasalara yeni bir ticaret savaşının 1930'lardaki gibi kapsamlı bir kargaşaya dönüşmeyeceğini, daha çok uzun süreli bir tüketim savaşına dönüşeceğini fark ettirdi.

Kripto Pazarının Tepkisi

ABD hükümetinin yeni gümrük politikası, küresel finansal piyasalarda şiddetli dalgalanmalara yol açtı, kripto piyasası da kapsamlı bir darbe aldı. Bitcoin 83,500 dolardan 74,500 dolara düştü, Ethereum ise daha büyük bir düşüş yaşadı ve 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi, diğer kripto paraların toplam piyasa değeri ise %40'tan fazla düştü. Piyasa likiditesi belirgin bir şekilde daraldı, Bitcoin'in aylık fon girişi zirve noktası olan 100 milyar dolardan 6 milyar dolara sert bir şekilde düştü, Ethereum ise 6 milyar dolarlık net çıkış yaşadı. Büyük ölçekli "teslimiyet tarzı satışlar" ortaya çıkmasına rağmen, fiyatların düşmesiyle birlikte kayıpların boyutu kademeli olarak küçülüyor, bu da kısa vadeli satış baskısının sona ermek üzere olabileceğini gösteriyor.

Teknik analiz açısından 93,000 dolar, Bitcoin'in yukarı yönlü ivme kazanması için kritik bir direnç seviyesi oldu. 65,000-71,000 dolar aralığı ise boğaların koruması gereken ana destek bölgesidir. Şu anda piyasa kritik bir aşamaya girmiş durumda; destek seviyesinin altına düşülmesi, çoğu yatırımcının zarara girmesine neden olabilir ve daha şiddetli bir piyasa düzeltmesini tetikleyebilir. Genel olarak, kripto piyasası küresel likidite değişimlerine son derece hassastır; bu seferki gümrük politikalarının getirdiği belirsizlik geniş çapta etki yaratmıştır. Pazarın istikrar kazanıp kazanamayacağı, sonraki politika yönü ve fonların geri dönüş durumuna bağlı olacaktır.

Bu oyunda, kripto piyasa hem pasif bir alıcı hem de aktif bir değişkendir. Düşünmeye değer olan şu: Uluslararası durum gerginleştiğinde ve küresel para sistemi sarsıldığında, yatırımcılar kripto paraları hükümet veya herhangi bir varlık tarafından kontrol edilmeyen kıt, küresel bir dijital değer saklama aracı olarak mı görecekler? Belki de eski düzenin itibarı ticaret savaşlarıyla aşındığında, yeni sistemin tohumları gizlice filizlenmiştir.