Kripto Varlıklar pazarındaki gizli tuzaklar: Kredi Seçenekleri modelinin dezavantajları ve zorlukları
Geçtiğimiz yıl, şifreleme endüstrisinin birinci piyasa performansı durgundu, sanki erken aşamalara geri dönülmüş gibiydi. Bu "ayı piyasası" birçok insanlık ve düzenleyici sorunları ortaya çıkardı. Teorik olarak, piyasa yapıcılar yeni projelerin destekleyicisi olmalıdır; likidite sağlayarak ve fiyatları stabilize ederek projelerin ayakta kalmalarına yardımcı olmalıdır. Ancak, "kredi seçenekleri modeli" olarak adlandırılan bir işbirliği şekli boğa piyasasında her iki taraf için de faydalı olabilirken, ayı piyasasında bazı kötü niyetli kişiler tarafından istismar edilmekte ve küçük kripto projelerine gizlice zarar vermekte, güvenin çökmesine ve piyasa karmaşasına yol açmaktadır.
Geleneksel finansal piyasalar da benzer zorluklarla karşılaşmıştır, ancak mükemmel düzenlemeler ve şeffaf mekanizmalar sayesinde olumsuz etkileri en aza indirmiştir. Şifreleme sektörü, geleneksel finansal sistemden deneyimler alarak mevcut karmaşayı çözebilir ve daha adil bir ekosistem inşa edebilir. Bu makale, kredi seçenekleri modelinin işleyiş mekanizmasını, projelere potansiyel zararlarını, geleneksel piyasalarla karşılaştırmasını ve mevcut durumun analizini derinlemesine inceleyecektir.
Kripto piyasasında, piyasa yapıcıların görevi, sık sık token alım satımı yaparak, piyasanın yeterli işlem hacmine sahip olmasını sağlamak ve alım satım taraflarının yokluğunda fiyatların sert dalgalanmasını engellemektir. Yeni projeler için piyasa yapıcılarla işbirliği yapmak neredeyse zorunludur, aksi takdirde borsa listesine girmek veya yatırımcı çekmek zorlaşır. "Kredi Seçenekleri Modeli" yaygın bir işbirliği biçimidir: Proje ekibi, piyasa yapıcılara ücretsiz veya düşük maliyetle büyük miktarda token sağlar; piyasa yapıcılar, bu tokenleri borsada "piyasa yapma" işlemleri yapmak için kullanarak piyasa aktifliğini sürdürür. Sözleşmede genellikle piyasa yapıcıların gelecekte belirli bir zamanda önceden belirlenmiş bir fiyattan token geri ödeme veya doğrudan satın alma hakkını veren seçenek maddeleri bulunur, ancak bu opsiyonu kullanmama seçeneğine de sahiptirler.
Yüzeyde, bu bir kazan-kazan anlaşması gibi görünüyor: Proje sahipleri piyasa desteği alıyor, yapımcılar ise işlem farkı veya hizmet ücreti ile kâr ediyor. Ancak, sorun seçenekler şartlarının esnekliği ve sözleşmenin şeffaf olmamasında yatıyor. Proje sahipleri ile yapımcılar arasında bilgi asimetrisi mevcut, bu da bazı dürüst olmayan yapımcılara fırsat sağlıyor. Onlar ödünç aldıkları jetonları, projeyi desteklemek için değil, piyasayı bozmak ve kendi çıkarlarını önceliklendirmek için kullanıyorlar.
Sömürücü Davranış: Projelerin Mağduriyet Süreci
Kredili seçenekler modeli istismar edildiğinde, projeye ciddi zararlar verebilir. En yaygın yöntem "çökertme"dir: piyasa yapıcılar borç aldıkları coinleri büyük miktarda piyasaya satarak fiyatın hızla düşmesine neden olurlar, perakende yatırımcılar anormallikleri fark ettiklerinde satışa geçerler ve piyasa hemen panik içine girer. Piyasa yapıcılar buradan kar elde edebilirler, örneğin "kısa pozisyon" işlemiyle - önce yüksek fiyattan coin satıp, fiyat çöktüğünde düşük fiyattan geri alarak projeye iade ederler ve buradan farkı kazanırlar. Ya da, fiyat en düşük seviyeye geldiğinde seçenek şartlarını kullanarak coinleri "iade" ederler, maliyet oldukça düşüktür.
Bu tür bir işlem, küçük projeler için yıkıcı bir darbe olmaktadır. Birkaç örnekte, token fiyatlarının birkaç gün içinde yarı yarıya düştüğünü, piyasa değerinin hızla buharlaştığını ve projelerin neredeyse yeniden finansman şansını kaybettiğini gördük. Daha kötüsü, şifreleme projelerinin yaşam çizgisi topluluk güvenine dayanır; bir kez fiyat çöktüğünde, yatırımcılar ya projeyi "dolandırıcılık" olarak görür ya da tamamen güven kaybeder, bu da topluluğun dağılmasına yol açar. Borsaların tokenler için işlem hacmi ve fiyat istikrarı ile ilgili belirli gereksinimleri vardır, fiyat düşüşleri doğrudan delist olmaya yol açabilir, proje gelecek açısından endişe vericidir.
Kötü olan, bu iş birliği anlaşmalarının genellikle gizlilik anlaşmaları (NDA) tarafından örtülmesidir ve dışarıdan detaylar anlaşılamamaktadır. Proje ekipleri genellikle teknik geçmişe sahip acemilerden oluşur ve finansal piyasa ile sözleşme riskleri hakkında bilgi eksiklikleri vardır. Deneyimli piyasa yapıcılarla karşılaştıklarında, genellikle pasif bir konumda olurlar ve imzaladıkları "tuzağın" ne olduğunu bile bilmezler. Bu bilgi asimetrisi, küçük projelerin sömürücü davranışların kolay hedefleri haline gelmesine neden olmaktadır.
Diğer Potansiyel Riskler
"Kredi Seçenekleri Modeli"nde borç alınan coinlerin satışıyla fiyatları düşürme ve seçenek şartlarının kötüye kullanılması gibi sorunların yanı sıra, kripto pazarındaki piyasa yapıcıların deneyimsiz küçük projelere yönelik başka stratejileri de bulunmaktadır. Örneğin, kendi hesapları veya "maskeli" hesaplarıyla birbirleriyle işlem yaparak sahte işlem hacmi yaratmak amacıyla "yıkama satışı" işlemleri gerçekleştirebilirler, böylece projeyi yüzeyde çok aktif göstererek küçük yatırımcıları çekebilirler. Ancak bu tür işlemleri durdurduklarında, işlem hacmi aniden sıfıra düşebilir, fiyat çökebilir ve proje borsa listesinden çıkarılabilir.
Sözleşmede yüksek teminat, makul olmayan "performans bonusları" gibi bazı dezavantajlı maddeler gizli olabilir; hatta piyasa yapıcıların düşük fiyattan token almasına ve listelemeden sonra yüksek fiyattan satmasına izin vererek fiyatın düşmesine ve perakende yatırımcıların zarar görmesine neden olabilirken, proje sahipleri sorumluluk üstlenmek zorunda kalır. Bazı piyasa yapıcılar bilgi avantajını kullanarak projenin olumlu veya olumsuz haberlerini önceden öğrenip içsel ticaret yaparak fiyat yükseldiğinde perakende yatırımcıları alım yapmaya ikna edip satabilir veya fiyatı düşürmek için dedikodu yayarak büyük miktarda alım yapabilirler. Likidite "kaçırma" durumu daha da ciddidir; hizmetlerine bağımlı hale getirdikleri proje sahiplerine fiyatı artırmakla veya yatırım çekmekle tehdit ederler. Eğer sözleşme yenilenmezse, fiyatı düşürmekle tehdit ederek proje sahiplerini zor bir duruma sokarlar.
Bazı piyasa yapıcıları, pazarlama, halkla ilişkiler, fiyat artırma gibi "tam paket" hizmetler sunmaktadır. Görünüşte çok profesyonel görünebilir, ancak gerçekte sahte trafik olabilir. Fiyat yapay olarak yükseltildiğinde, hızla çökme riski taşır; bu da proje sahiplerinin yalnızca büyük miktarda para harcamasına neden olmaz, aynı zamanda hukuki risklerle de karşılaşmalarına yol açabilir. Daha da kötüsü, piyasa yapıcılar aynı anda birden fazla projeye hizmet verebilir ve büyük müşterilere ayrıcalık tanıyabilir. Küçük projelerin fiyatlarını kasıtlı olarak düşürebilir veya farklı projeler arasında fon transferi yaparak "birinin artması, diğerinin azalması" etkisi yaratabilir, bu da küçük projelerin önemli kayıplar yaşamasına neden olabilir. Bu sorunlar, kripto piyasasındaki düzenleme boşlukları ve proje sahiplerinin deneyimsizliğinden kaynaklanmaktadır ve sonunda proje değerinin buharlaşmasına ve topluluğun dağılmasına yol açabilir.
Geleneksel Finans Pazarları: Benzer Zorluklarla Karşılaşıyor, Ancak Daha Olgun Tepkiler Veriyor
Geleneksel finansal piyasalar - hisse senetleri, tahviller, vadeli işlemler gibi alanlar - benzer sorunlarla karşılaşmıştır. Örneğin, "ayı piyasası saldırısı" yüksek miktarda hisse senedi satışı yaparak hisse fiyatlarını düşürmek ve açığa satıştan kar elde etmek için kullanılır. Yüksek frekanslı ticaret şirketleri, piyasa yapıcı olarak bazen aşırı hızlı algoritmalardan yararlanarak avantaj elde eder ve piyasa dalgalanmalarını büyüterek kendi çıkarları için fayda sağlarlar. Tezgah üstü (OTC) piyasasında, bilgi eksikliği bazı piyasa yapıcılarına haksız fiyatlandırma fırsatları sunar. 2008 finansal krizinde, bazı hedge fonlar bankaların hisse senetlerini kötü niyetle açığa sattıkları iddiasıyla piyasa paniklerini artırmakla suçlanmışlardır.
Ancak, geleneksel pazar bu sorunlarla başa çıkmada zengin bir deneyim biriktirmiştir ve kripto endüstrisinin dikkate alması gereken noktalar vardır. İşte birkaç anahtar nokta:
Sıkı düzenleme: Amerika Birleşik Devletleri'nde, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) ‘SHO Kuralı’nı belirlemiştir ve bu kural, açığa satış işlemi yapılmadan önce hisse senedinin ödünç alınabileceğinden emin olunmasını gerektirir; bu, "çıplak açığa satış"ı önlemek içindir. Ayrıca "fiyat artışı kuralı" bulunmakta, bu kural yalnızca hisse fiyatı yükseldiğinde açığa satışa izin vermekte ve kötü niyetli fiyat baskı davranışlarını sınırlamaktadır. Piyasa manipülasyonu davranışları kesinlikle yasaklanmıştır ve Menkul Kıymetler Yasası'nın 10b-5 maddesine aykırı hareketler büyük para cezalarına veya hatta ceza davalarına neden olabilir. Avrupa Birliği'nin benzer bir ‘Piyasa Suistimali Yönetmeliği’ (MAR) bulunmaktadır ve bu düzenleme özellikle fiyat manipülasyonu davranışlarına yöneliktir.
Bilgi Şeffaflığı: Geleneksel piyasalarda halka açık şirketlerin, düzenleyici kurumlara piyasa yapıcılarla yaptıkları anlaşmaların içeriğini rapor etmeleri ve işlem verilerinin (fiyatlar, işlem hacmi dahil) kamuya açık olması gerekmektedir. Bireysel yatırımcılar çeşitli terminaller aracılığıyla bu verilere ulaşabilir. Herhangi bir büyük işlem rapor edilmelidir, gizli "çarpmalar"ı önlemek için. Bu yüksek şeffaflık, piyasa yapıcıların kolayca yasadışı işlem yapmalarını engellemektedir.
Gerçek Zamanlı İzleme: Borsa, algoritmalar kullanarak piyasayı gerçek zamanlı izler, anormal dalgalanmalar veya işlem hacimleri tespit edildiğinde, örneğin bir hisse senedinin aniden büyük ölçüde değer kaybetmesi durumunda, soruşturma mekanizması devreye girer. Fiyat dalgalanmaları çok fazla olduğunda, işlem otomatik olarak durdurulması için yaygın olarak kullanılan bir kırılma mekanizması da bulunmaktadır, bu da piyasalara bir soğuma süresi vererek panik duygusunun yayılmasını önler.
Sektör standartları: ABD Finansal Endüstri Düzenleme Kurumu (FINRA) gibi kuruluşlar, piyasa yapıcıları için etik standartlar belirleyerek adil fiyatlandırma ve piyasa istikrarını sağlamalarını talep etmektedir. New York Borsa'sının belirlenmiş piyasa yapıcıları (DMM), sıkı sermaye ve davranış gereksinimlerini karşılamak zorundadır; aksi takdirde niteliklerini kaybedeceklerdir.
Yatırımcı Koruması: Eğer piyasa yapıcıların davranışları piyasalarda karmaşaya neden olursa, yatırımcılar toplu davalarla sorumluluk talep edebilirler. 2008 finansal krizinin ardından, birçok banka piyasa manipülasyonu yaptıkları gerekçesiyle hissedarlar tarafından dava edilmiştir. Ayrıca, menkul kıymet yatırımcıları koruma şirketi (SIPC), aracılarının usulsüz davranışları nedeniyle meydana gelen kayıplara belirli bir ölçüde tazminat sağlamaktadır.
Bu önlemler sorunu tamamen ortadan kaldırmasa da, geleneksel pazardaki sömürücü davranışları büyük ölçüde azaltmıştır. Geleneksel pazarın temel deneyimi, düzenleme, şeffaflık ve hesap verebilirlik mekanizmalarını organik bir şekilde birleştirerek çok katmanlı bir koruma ağı oluşturmaktır.
Kripto Varlıklar Pazarının Özel Kırılganlığı
Kripto Varlıklar piyasası, geleneksel piyasalara göre daha fazla kötü davranışlardan etkilenmeye yatkındır, bunun başlıca nedenleri şunlardır:
Düzenleme olgun değil: Geleneksel piyasa yüz yılı aşkın bir düzenleme deneyimine sahipken, hukuki sistem nispeten gelişmiştir. Oysa kripto varlıklar piyasasının küresel düzenlemesi hâlâ parçalı bir durumdadır ve birçok bölgede piyasa manipülasyonu veya piyasa yapıcı davranışları için net yasalar bulunmamaktadır, bu da kötü niyetli davranışlar için fırsat sağlamaktadır.
Pazar ölçeği küçük: Kripto Varlıkların piyasa değeri ve likiditesi, ABD borsa piyasası ile karşılaştırıldığında hala büyük bir fark göstermektedir. Tek bir piyasa yapıcının işlemleri, belirli bir coin fiyatında sert dalgalanmalara neden olabilirken, geleneksel piyasanın büyük hisseleri bu ölçüde etkilenmekten kaçınmaktadır.
Proje tarafının deneyimsizliği: Birçok kripto proje ekibi, teknik uzmanlardan oluşmakta ve finansal piyasaların işleyişine dair derin bir anlayıştan yoksundur. Kredi seçenekleri modelindeki potansiyel risklerin farkında olmayabilirler ve sözleşme imzalarken piyasa yapıcılar tarafından yanlış yönlendirilebilirler.
Opak piyasa uygulamaları: Şifreleme piyasasında gizlilik sözleşmeleri yaygın olarak kullanılmakta ve sözleşme detayları genellikle dış dünya tarafından bilinmemektedir. Geleneksel piyasada, bu gizlilik düzenleyici odak haline gelmişken, şifreleme dünyasında hala normal bir durumdur.
Bu faktörlerin birleşik etkisi, küçük projeleri sömürücü davranışların kolay kurbanları haline getirirken, aynı zamanda tüm endüstrinin güven temellerini ve sağlıklı ekosistemini de giderek aşındırmaktadır.
View Original
This page may contain third-party content, which is provided for information purposes only (not representations/warranties) and should not be considered as an endorsement of its views by Gate, nor as financial or professional advice. See Disclaimer for details.
18 Likes
Reward
18
4
Repost
Share
Comment
0/400
GameFiCritic
· 08-19 02:13
Piyasa verileri yalan söylemedi, düzenleme bir çözüm!
Kripto Varlıklar piyasasında gizli tuzaklar: Kredi Seçenekler modeli risk analizi
Kripto Varlıklar pazarındaki gizli tuzaklar: Kredi Seçenekleri modelinin dezavantajları ve zorlukları
Geçtiğimiz yıl, şifreleme endüstrisinin birinci piyasa performansı durgundu, sanki erken aşamalara geri dönülmüş gibiydi. Bu "ayı piyasası" birçok insanlık ve düzenleyici sorunları ortaya çıkardı. Teorik olarak, piyasa yapıcılar yeni projelerin destekleyicisi olmalıdır; likidite sağlayarak ve fiyatları stabilize ederek projelerin ayakta kalmalarına yardımcı olmalıdır. Ancak, "kredi seçenekleri modeli" olarak adlandırılan bir işbirliği şekli boğa piyasasında her iki taraf için de faydalı olabilirken, ayı piyasasında bazı kötü niyetli kişiler tarafından istismar edilmekte ve küçük kripto projelerine gizlice zarar vermekte, güvenin çökmesine ve piyasa karmaşasına yol açmaktadır.
Geleneksel finansal piyasalar da benzer zorluklarla karşılaşmıştır, ancak mükemmel düzenlemeler ve şeffaf mekanizmalar sayesinde olumsuz etkileri en aza indirmiştir. Şifreleme sektörü, geleneksel finansal sistemden deneyimler alarak mevcut karmaşayı çözebilir ve daha adil bir ekosistem inşa edebilir. Bu makale, kredi seçenekleri modelinin işleyiş mekanizmasını, projelere potansiyel zararlarını, geleneksel piyasalarla karşılaştırmasını ve mevcut durumun analizini derinlemesine inceleyecektir.
Kredi Seçenekleri Modeli: Dışarıdan Parlak, İçinde Risk Barındırıyor
Kripto piyasasında, piyasa yapıcıların görevi, sık sık token alım satımı yaparak, piyasanın yeterli işlem hacmine sahip olmasını sağlamak ve alım satım taraflarının yokluğunda fiyatların sert dalgalanmasını engellemektir. Yeni projeler için piyasa yapıcılarla işbirliği yapmak neredeyse zorunludur, aksi takdirde borsa listesine girmek veya yatırımcı çekmek zorlaşır. "Kredi Seçenekleri Modeli" yaygın bir işbirliği biçimidir: Proje ekibi, piyasa yapıcılara ücretsiz veya düşük maliyetle büyük miktarda token sağlar; piyasa yapıcılar, bu tokenleri borsada "piyasa yapma" işlemleri yapmak için kullanarak piyasa aktifliğini sürdürür. Sözleşmede genellikle piyasa yapıcıların gelecekte belirli bir zamanda önceden belirlenmiş bir fiyattan token geri ödeme veya doğrudan satın alma hakkını veren seçenek maddeleri bulunur, ancak bu opsiyonu kullanmama seçeneğine de sahiptirler.
Yüzeyde, bu bir kazan-kazan anlaşması gibi görünüyor: Proje sahipleri piyasa desteği alıyor, yapımcılar ise işlem farkı veya hizmet ücreti ile kâr ediyor. Ancak, sorun seçenekler şartlarının esnekliği ve sözleşmenin şeffaf olmamasında yatıyor. Proje sahipleri ile yapımcılar arasında bilgi asimetrisi mevcut, bu da bazı dürüst olmayan yapımcılara fırsat sağlıyor. Onlar ödünç aldıkları jetonları, projeyi desteklemek için değil, piyasayı bozmak ve kendi çıkarlarını önceliklendirmek için kullanıyorlar.
Sömürücü Davranış: Projelerin Mağduriyet Süreci
Kredili seçenekler modeli istismar edildiğinde, projeye ciddi zararlar verebilir. En yaygın yöntem "çökertme"dir: piyasa yapıcılar borç aldıkları coinleri büyük miktarda piyasaya satarak fiyatın hızla düşmesine neden olurlar, perakende yatırımcılar anormallikleri fark ettiklerinde satışa geçerler ve piyasa hemen panik içine girer. Piyasa yapıcılar buradan kar elde edebilirler, örneğin "kısa pozisyon" işlemiyle - önce yüksek fiyattan coin satıp, fiyat çöktüğünde düşük fiyattan geri alarak projeye iade ederler ve buradan farkı kazanırlar. Ya da, fiyat en düşük seviyeye geldiğinde seçenek şartlarını kullanarak coinleri "iade" ederler, maliyet oldukça düşüktür.
Bu tür bir işlem, küçük projeler için yıkıcı bir darbe olmaktadır. Birkaç örnekte, token fiyatlarının birkaç gün içinde yarı yarıya düştüğünü, piyasa değerinin hızla buharlaştığını ve projelerin neredeyse yeniden finansman şansını kaybettiğini gördük. Daha kötüsü, şifreleme projelerinin yaşam çizgisi topluluk güvenine dayanır; bir kez fiyat çöktüğünde, yatırımcılar ya projeyi "dolandırıcılık" olarak görür ya da tamamen güven kaybeder, bu da topluluğun dağılmasına yol açar. Borsaların tokenler için işlem hacmi ve fiyat istikrarı ile ilgili belirli gereksinimleri vardır, fiyat düşüşleri doğrudan delist olmaya yol açabilir, proje gelecek açısından endişe vericidir.
Kötü olan, bu iş birliği anlaşmalarının genellikle gizlilik anlaşmaları (NDA) tarafından örtülmesidir ve dışarıdan detaylar anlaşılamamaktadır. Proje ekipleri genellikle teknik geçmişe sahip acemilerden oluşur ve finansal piyasa ile sözleşme riskleri hakkında bilgi eksiklikleri vardır. Deneyimli piyasa yapıcılarla karşılaştıklarında, genellikle pasif bir konumda olurlar ve imzaladıkları "tuzağın" ne olduğunu bile bilmezler. Bu bilgi asimetrisi, küçük projelerin sömürücü davranışların kolay hedefleri haline gelmesine neden olmaktadır.
Diğer Potansiyel Riskler
"Kredi Seçenekleri Modeli"nde borç alınan coinlerin satışıyla fiyatları düşürme ve seçenek şartlarının kötüye kullanılması gibi sorunların yanı sıra, kripto pazarındaki piyasa yapıcıların deneyimsiz küçük projelere yönelik başka stratejileri de bulunmaktadır. Örneğin, kendi hesapları veya "maskeli" hesaplarıyla birbirleriyle işlem yaparak sahte işlem hacmi yaratmak amacıyla "yıkama satışı" işlemleri gerçekleştirebilirler, böylece projeyi yüzeyde çok aktif göstererek küçük yatırımcıları çekebilirler. Ancak bu tür işlemleri durdurduklarında, işlem hacmi aniden sıfıra düşebilir, fiyat çökebilir ve proje borsa listesinden çıkarılabilir.
Sözleşmede yüksek teminat, makul olmayan "performans bonusları" gibi bazı dezavantajlı maddeler gizli olabilir; hatta piyasa yapıcıların düşük fiyattan token almasına ve listelemeden sonra yüksek fiyattan satmasına izin vererek fiyatın düşmesine ve perakende yatırımcıların zarar görmesine neden olabilirken, proje sahipleri sorumluluk üstlenmek zorunda kalır. Bazı piyasa yapıcılar bilgi avantajını kullanarak projenin olumlu veya olumsuz haberlerini önceden öğrenip içsel ticaret yaparak fiyat yükseldiğinde perakende yatırımcıları alım yapmaya ikna edip satabilir veya fiyatı düşürmek için dedikodu yayarak büyük miktarda alım yapabilirler. Likidite "kaçırma" durumu daha da ciddidir; hizmetlerine bağımlı hale getirdikleri proje sahiplerine fiyatı artırmakla veya yatırım çekmekle tehdit ederler. Eğer sözleşme yenilenmezse, fiyatı düşürmekle tehdit ederek proje sahiplerini zor bir duruma sokarlar.
Bazı piyasa yapıcıları, pazarlama, halkla ilişkiler, fiyat artırma gibi "tam paket" hizmetler sunmaktadır. Görünüşte çok profesyonel görünebilir, ancak gerçekte sahte trafik olabilir. Fiyat yapay olarak yükseltildiğinde, hızla çökme riski taşır; bu da proje sahiplerinin yalnızca büyük miktarda para harcamasına neden olmaz, aynı zamanda hukuki risklerle de karşılaşmalarına yol açabilir. Daha da kötüsü, piyasa yapıcılar aynı anda birden fazla projeye hizmet verebilir ve büyük müşterilere ayrıcalık tanıyabilir. Küçük projelerin fiyatlarını kasıtlı olarak düşürebilir veya farklı projeler arasında fon transferi yaparak "birinin artması, diğerinin azalması" etkisi yaratabilir, bu da küçük projelerin önemli kayıplar yaşamasına neden olabilir. Bu sorunlar, kripto piyasasındaki düzenleme boşlukları ve proje sahiplerinin deneyimsizliğinden kaynaklanmaktadır ve sonunda proje değerinin buharlaşmasına ve topluluğun dağılmasına yol açabilir.
Geleneksel Finans Pazarları: Benzer Zorluklarla Karşılaşıyor, Ancak Daha Olgun Tepkiler Veriyor
Geleneksel finansal piyasalar - hisse senetleri, tahviller, vadeli işlemler gibi alanlar - benzer sorunlarla karşılaşmıştır. Örneğin, "ayı piyasası saldırısı" yüksek miktarda hisse senedi satışı yaparak hisse fiyatlarını düşürmek ve açığa satıştan kar elde etmek için kullanılır. Yüksek frekanslı ticaret şirketleri, piyasa yapıcı olarak bazen aşırı hızlı algoritmalardan yararlanarak avantaj elde eder ve piyasa dalgalanmalarını büyüterek kendi çıkarları için fayda sağlarlar. Tezgah üstü (OTC) piyasasında, bilgi eksikliği bazı piyasa yapıcılarına haksız fiyatlandırma fırsatları sunar. 2008 finansal krizinde, bazı hedge fonlar bankaların hisse senetlerini kötü niyetle açığa sattıkları iddiasıyla piyasa paniklerini artırmakla suçlanmışlardır.
Ancak, geleneksel pazar bu sorunlarla başa çıkmada zengin bir deneyim biriktirmiştir ve kripto endüstrisinin dikkate alması gereken noktalar vardır. İşte birkaç anahtar nokta:
Sıkı düzenleme: Amerika Birleşik Devletleri'nde, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) ‘SHO Kuralı’nı belirlemiştir ve bu kural, açığa satış işlemi yapılmadan önce hisse senedinin ödünç alınabileceğinden emin olunmasını gerektirir; bu, "çıplak açığa satış"ı önlemek içindir. Ayrıca "fiyat artışı kuralı" bulunmakta, bu kural yalnızca hisse fiyatı yükseldiğinde açığa satışa izin vermekte ve kötü niyetli fiyat baskı davranışlarını sınırlamaktadır. Piyasa manipülasyonu davranışları kesinlikle yasaklanmıştır ve Menkul Kıymetler Yasası'nın 10b-5 maddesine aykırı hareketler büyük para cezalarına veya hatta ceza davalarına neden olabilir. Avrupa Birliği'nin benzer bir ‘Piyasa Suistimali Yönetmeliği’ (MAR) bulunmaktadır ve bu düzenleme özellikle fiyat manipülasyonu davranışlarına yöneliktir.
Bilgi Şeffaflığı: Geleneksel piyasalarda halka açık şirketlerin, düzenleyici kurumlara piyasa yapıcılarla yaptıkları anlaşmaların içeriğini rapor etmeleri ve işlem verilerinin (fiyatlar, işlem hacmi dahil) kamuya açık olması gerekmektedir. Bireysel yatırımcılar çeşitli terminaller aracılığıyla bu verilere ulaşabilir. Herhangi bir büyük işlem rapor edilmelidir, gizli "çarpmalar"ı önlemek için. Bu yüksek şeffaflık, piyasa yapıcıların kolayca yasadışı işlem yapmalarını engellemektedir.
Gerçek Zamanlı İzleme: Borsa, algoritmalar kullanarak piyasayı gerçek zamanlı izler, anormal dalgalanmalar veya işlem hacimleri tespit edildiğinde, örneğin bir hisse senedinin aniden büyük ölçüde değer kaybetmesi durumunda, soruşturma mekanizması devreye girer. Fiyat dalgalanmaları çok fazla olduğunda, işlem otomatik olarak durdurulması için yaygın olarak kullanılan bir kırılma mekanizması da bulunmaktadır, bu da piyasalara bir soğuma süresi vererek panik duygusunun yayılmasını önler.
Sektör standartları: ABD Finansal Endüstri Düzenleme Kurumu (FINRA) gibi kuruluşlar, piyasa yapıcıları için etik standartlar belirleyerek adil fiyatlandırma ve piyasa istikrarını sağlamalarını talep etmektedir. New York Borsa'sının belirlenmiş piyasa yapıcıları (DMM), sıkı sermaye ve davranış gereksinimlerini karşılamak zorundadır; aksi takdirde niteliklerini kaybedeceklerdir.
Yatırımcı Koruması: Eğer piyasa yapıcıların davranışları piyasalarda karmaşaya neden olursa, yatırımcılar toplu davalarla sorumluluk talep edebilirler. 2008 finansal krizinin ardından, birçok banka piyasa manipülasyonu yaptıkları gerekçesiyle hissedarlar tarafından dava edilmiştir. Ayrıca, menkul kıymet yatırımcıları koruma şirketi (SIPC), aracılarının usulsüz davranışları nedeniyle meydana gelen kayıplara belirli bir ölçüde tazminat sağlamaktadır.
Bu önlemler sorunu tamamen ortadan kaldırmasa da, geleneksel pazardaki sömürücü davranışları büyük ölçüde azaltmıştır. Geleneksel pazarın temel deneyimi, düzenleme, şeffaflık ve hesap verebilirlik mekanizmalarını organik bir şekilde birleştirerek çok katmanlı bir koruma ağı oluşturmaktır.
Kripto Varlıklar Pazarının Özel Kırılganlığı
Kripto Varlıklar piyasası, geleneksel piyasalara göre daha fazla kötü davranışlardan etkilenmeye yatkındır, bunun başlıca nedenleri şunlardır:
Düzenleme olgun değil: Geleneksel piyasa yüz yılı aşkın bir düzenleme deneyimine sahipken, hukuki sistem nispeten gelişmiştir. Oysa kripto varlıklar piyasasının küresel düzenlemesi hâlâ parçalı bir durumdadır ve birçok bölgede piyasa manipülasyonu veya piyasa yapıcı davranışları için net yasalar bulunmamaktadır, bu da kötü niyetli davranışlar için fırsat sağlamaktadır.
Pazar ölçeği küçük: Kripto Varlıkların piyasa değeri ve likiditesi, ABD borsa piyasası ile karşılaştırıldığında hala büyük bir fark göstermektedir. Tek bir piyasa yapıcının işlemleri, belirli bir coin fiyatında sert dalgalanmalara neden olabilirken, geleneksel piyasanın büyük hisseleri bu ölçüde etkilenmekten kaçınmaktadır.
Proje tarafının deneyimsizliği: Birçok kripto proje ekibi, teknik uzmanlardan oluşmakta ve finansal piyasaların işleyişine dair derin bir anlayıştan yoksundur. Kredi seçenekleri modelindeki potansiyel risklerin farkında olmayabilirler ve sözleşme imzalarken piyasa yapıcılar tarafından yanlış yönlendirilebilirler.
Opak piyasa uygulamaları: Şifreleme piyasasında gizlilik sözleşmeleri yaygın olarak kullanılmakta ve sözleşme detayları genellikle dış dünya tarafından bilinmemektedir. Geleneksel piyasada, bu gizlilik düzenleyici odak haline gelmişken, şifreleme dünyasında hala normal bir durumdur.
Bu faktörlerin birleşik etkisi, küçük projeleri sömürücü davranışların kolay kurbanları haline getirirken, aynı zamanda tüm endüstrinin güven temellerini ve sağlıklı ekosistemini de giderek aşındırmaktadır.