Vượt ra ngoài khuôn khổ: Khám phá khái niệm "tự chủ" của các tác nhân, DAO và thế giới tự trị

Từ "Autonomous" có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp, nghĩa gốc là "tự quản lý". Khái niệm này đóng vai trò quan trọng trong việc học tập và làm việc của tôi trong những năm gần đây, nó là cốt lõi của DAO và khái niệm thế giới tự trị, đồng thời thể hiện mong đợi của con người về trí tuệ nhân tạo - tác nhân tự trị.

Do vì là một hướng mới nổi, sự hiểu biết của mọi người về "Autonomous" có sự khác biệt lớn. Vậy, "Autonomous" thực sự là gì? Ý nghĩa của "Autonomous" trong các lĩnh vực khác nhau có nhất quán không? Có tồn tại "Autonomous" theo nghĩa tuyệt đối không? Hãy cùng nhau khám phá quá trình tiến hóa của từ này.

"Autonomous" được hình thành từ tiếng Hy Lạp "Auto" (tự mình) và "Normos" (nguồn gốc từ tiếng Latinh "Norma", chỉ thước vuông mà thợ mộc sử dụng). "Norma" sau đó đã mở rộng thành khái niệm "luật pháp/tập quán", trong khi từ "Norm" (chuẩn mực) trong tiếng Anh đã phát triển từ đây.

Trong thời kỳ cổ đại Hy Lạp, "Autonomous" chỉ trạng thái có quyền tự trị, ban hành luật lệ riêng và không bị kiểm soát bởi các cơ quan quyền lực cao hơn. Cổ Hy Lạp được cấu thành từ nhiều thành bang, mỗi thành bang là một thực thể chính trị độc lập, có cấu trúc quản lý, luật pháp và phong tục riêng. Khái niệm tự trị phản ánh mong muốn của các thành bang này và công dân của họ trong việc duy trì bản sắc độc đáo, cấu trúc quản lý và phong cách sống trong một môi trường phân tán và cạnh tranh.

Theo thời gian, khái niệm "tự chủ" bắt đầu được áp dụng cho cá nhân, chỉ khả năng hành động theo nguyên tắc hoặc niềm tin của bản thân. Cuốn sách "Cá nhân có chủ quyền" đã đi sâu vào chủ đề tự chủ của cá nhân từ góc độ tự chủ kinh tế, trao quyền công nghệ, v.v.

Với sự tiến bộ của công nghệ, thuật ngữ "tự trị" đã có một ý nghĩa mới - "các máy móc hoặc hệ thống có thể hoạt động mà không cần can thiệp trực tiếp của con người hay kiểm soát bên ngoài". Ngày nay, "tự trị" thường được liên kết với công nghệ, chẳng hạn như lái xe tự động được gọi là "hệ thống lái tự động". Những hệ thống này hoạt động "tự trị", không cần giám sát liên tục từ con người. Giải thích hiện đại này vẫn giữ lại ý tưởng cốt lõi của "tự quản", nhưng bối cảnh của nó đã vượt xa trí tưởng tượng của người Hy Lạp cổ đại.

Sự thay đổi ý nghĩa của từ "tự chủ" thể hiện cách mà văn hóa, công nghệ và xã hội hình thành và thay đổi nhận thức của công chúng.

Trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, "tự chủ" thường chỉ các hệ thống có thể thực hiện nhiệm vụ mà không cần can thiệp của con người. Các tác nhân thông minh tự chủ so với tác nhân thông thường có tính tự chủ cao hơn, thể hiện qua khả năng suy nghĩ mạnh mẽ hơn và khả năng hành động đa dạng hơn. Chúng có thể hành động trong khuôn khổ công việc chung, dựa trên sự hiểu biết về thế giới và các quy tắc tương tác chung trực tuyến để hoàn thành nhiệm vụ.

Từ một góc độ nào đó, robot trong phim khoa học viễn tưởng đều là các tác nhân thông minh tự trị. Mặc dù ngành công nghiệp có những kỳ vọng khác nhau về mức độ tự trị của các tác nhân thông minh tự trị, nhưng mạng lưới mã hóa trong tương lai rất có thể trở thành cơ sở hạ tầng để AI đạt được mức độ tự trị cao.

So với AI, sự hiểu biết của con người về "Autonomous" trong DAO có sự khác biệt lớn. Phiên bản đầu tiên của tài liệu trắng Ethereum đã định nghĩa nó là tổ chức hoàn toàn dựa vào mã hợp đồng thông minh để thực hiện hoạt động tự chủ liên tục, không bị can thiệp từ bên ngoài. Tuy nhiên, sự phức tạp của thế giới thực khiến việc chỉ dựa vào mã hợp đồng thông minh khó có thể thực hiện đầy đủ chức năng của tổ chức.

Do đó, nhiều nhà điều hành DAO không còn kiên trì theo đuổi việc tự vận hành hoàn toàn dựa trên mã, mà thay vào đó là dành nhiều không gian cho các khía cạnh xã hội. Ý nghĩa của "Autonomous" cũng trở lại từ quản trị tự động sang quản trị tự chủ của tổ chức. Với sự phổ biến của khái niệm trạng thái mạng, "Autonomous" trong DAO ngày càng gần gũi với ý nghĩa nguyên thủy của nó trong thời kỳ Hy Lạp cổ đại.

Thế giới tự chủ (Autonomous World) là một khái niệm vượt qua nhiều lĩnh vực như công nghệ, văn hóa, chính trị và triết học. Tại đây, "thế giới" là một cái chứa đựng các quy tắc và câu chuyện. Thế giới tự chủ có những ranh giới kể chuyện nghiêm ngặt, các quy tắc giới thiệu chính thức và không cần những cá nhân đặc quyền để duy trì sự tồn tại của nó.

Sự hấp dẫn của thế giới tự chủ nằm ở tính khách quan của nó. Nó dựa trên mạng lưới blockchain, là một thế giới tự chủ, khách quan. Trong một thế giới như vậy, sự sáng tạo của con người trở thành sự thật khách quan, tồn tại trong một môi trường có quy tắc ổn định và tự duy trì.

"Tự chủ" là một trong những vấn đề sâu sắc nhất của nền văn minh nhân loại, ý nghĩa của nó vẫn đang tiếp tục phát triển. Chúng ta theo đuổi sự tự chủ trong thế giới này, nhưng liệu có thật sự có thể thoát khỏi sự ràng buộc của "hợp đồng thông minh" vũ trụ không? Câu hỏi này đáng để chúng ta suy ngẫm.