Tiền ảo tư pháp: Thảo luận về sự cần thiết của việc đánh giá giá cả

Một, Giới thiệu

Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ blockchain và tiền ảo, việc ứng dụng của nó trên toàn cầu ngày càng rộng rãi. Tuy nhiên, tính ẩn danh, khả năng dễ chuyển đổi và đặc tính phi tập trung của tiền ảo cũng đã khiến nó trở thành công cụ cho một số hoạt động trái phép. Số lượng vụ án hình sự liên quan đến tiền ảo mà đất nước chúng ta phá án, khởi tố và xét xử ngày càng tăng, và vấn đề xử lý và chuyển đổi tiền ảo trong các vụ án hình sự cũng ngày càng nổi bật.

Trong thực tiễn tư pháp, việc xử lý tiền ảo liên quan đến vụ án có cần thực hiện định giá hay không đã trở thành tâm điểm tranh luận. Một mặt, việc định giá giúp làm rõ giá trị của tiền ảo liên quan, thuận tiện cho việc xử lý sau này; mặt khác, do thị trường biến động mạnh, thiếu tiêu chuẩn thống nhất, việc định giá tiền ảo có thể gây tranh cãi, thậm chí chạm đến ranh giới quản lý. Bài viết này sẽ thảo luận về tính cần thiết của việc định giá trong xử lý tư pháp tiền ảo, phân tích tình trạng và thách thức của nó.

Hai, Định nghĩa và vai trò của đánh giá giá cả

Đánh giá giá cả thường chỉ quá trình mà các cơ quan tư pháp ủy thác cho các tổ chức bên thứ ba chuyên nghiệp để xác định giá trị, phân loại hoặc phân tích kỹ thuật đối với tài sản liên quan đến vụ án hình sự. Mục đích là để cung cấp cơ sở khoa học khách quan cho việc điều tra, truy tố và xét xử vụ án, đảm bảo việc xử lý tài sản liên quan là hợp pháp và công bằng. Trong các vụ án hình sự, đánh giá tư pháp thường liên quan đến ước tính giá trị tài sản, giám định kỹ thuật chứng cứ, v.v.

Vai trò cốt lõi của đánh giá tư pháp là bảo đảm tính công bằng của quy trình tư pháp và độ tin cậy của chứng cứ. Thông qua việc đánh giá của các tổ chức chuyên nghiệp, cơ quan tư pháp có thể nhận được báo cáo đánh giá uy tín, giảm bớt tính tùy tiện của phán đoán chủ quan. Hơn nữa, đánh giá tư pháp còn cung cấp cơ sở định lượng cho việc xử lý tài sản liên quan, giúp thực hiện việc xử lý tài sản một cách minh bạch và theo quy định. Tuy nhiên, trong lĩnh vực xử lý tư pháp tiền ảo mới nổi này, tính thích ứng của đánh giá tư pháp đang phải đối mặt với những thách thức mới.

Ba, sự cần thiết phải xử lý tư pháp và đánh giá giá cả của tiền ảo

（一）Tình hình xử lý tư pháp đối với tiền ảo

Tại nước tôi, việc xử lý tư pháp đối với tiền ảo liên quan thường do cơ quan công an dẫn dắt, phương thức xử lý bao gồm niêm phong, tạm giữ, xử lý chuyển đổi thành tiền mặt, v.v. Tuy nhiên, do tính đặc thù của tiền ảo, quá trình xử lý gặp phải nhiều khó khăn. Đầu tiên, tiền ảo được lưu trữ trên mạng blockchain, việc niêm phong và tạm giữ cần có sự hỗ trợ về công nghệ; thứ hai, giá trị tiền ảo dao động mạnh, việc lựa chọn thời điểm xử lý ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả xử lý; cuối cùng, thiếu quy định xử lý thống nhất dẫn đến sự khác biệt lớn trong thực tiễn tại các địa phương.

Trong thực tiễn tư pháp, phần lớn các vụ án hình sự liên quan đến coin sẽ tiến hành định giá tiền ảo liên quan để xác định giá trị của nó. Ví dụ, cơ quan tư pháp ủy quyền cho các tổ chức bên thứ ba tham khảo tình hình thị trường để định giá tiền ảo liên quan. Tuy nhiên, cách làm này trong thực tiễn còn gây tranh cãi: một mặt, việc định giá có thể cung cấp cơ sở giá trị cho việc xử lý; mặt khác, quá trình định giá có thể bị nghi ngờ do biến động thị trường, chất lượng của tổ chức định giá và các vấn đề khác.

(二) Phân tích sự cần thiết của việc đánh giá giá cả

Xét về lý thuyết, việc đánh giá giá trị của tiền ảo trong xử lý tư pháp có ý nghĩa nhất định. Trước tiên, việc đánh giá có thể xác định giá trị của tiền ảo liên quan đến vụ án, cung cấp cơ sở cho việc thu hồi tài sản thiệt hại; thứ hai, kết quả đánh giá có thể được sử dụng làm tham khảo trong việc thi hành hình phạt tài sản, đảm bảo rằng hình phạt tương xứng với thu nhập phạm tội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan; cuối cùng, việc đánh giá tư pháp giúp nâng cao tính minh bạch trong xử lý, tránh sự bất công trong tư pháp do xử lý tùy tiện.

Tuy nhiên, trong khuôn khổ quy định hiện hành của nước ta, tính cần thiết của việc đánh giá giá cả tiền ảo lại đáng bàn cãi. Vào ngày 15 tháng 9 năm 2021, nhiều cơ quan đã phát hành thông báo liên hợp nhấn mạnh rằng tiền ảo không có vị trí pháp lý tương đương với tiền pháp định, các hoạt động giao dịch liên quan thuộc về hoạt động tài chính bất hợp pháp, cấm mọi tổ chức trong nước cung cấp dịch vụ định giá cho giao dịch tiền ảo. Do đó, việc cung cấp dịch vụ định giá cho tiền ảo có thể bị coi là hỗ trợ gián tiếp cho giao dịch tiền ảo, tồn tại rủi ro vi phạm quy định.

Ngoài ra, việc đánh giá giá cả của tiền ảo trong thực tế gặp phải những thách thức về tính khả thi. Đầu tiên, giá thị trường của tiền ảo biến động mạnh, do đó kết quả đánh giá có thể trở nên không còn hiệu lực trong thời gian ngắn; thứ hai, chất lượng của các tổ chức đánh giá và tính khoa học của phương pháp đánh giá khó có thể thống nhất, dẫn đến kết quả đánh giá thiếu tính công tín; cuối cùng, trong việc bào chữa cho các vụ án hình sự liên quan đến coin, ngay cả khi việc đánh giá giá cả được phía bị cáo chấp nhận làm tài liệu buộc tội, nhưng báo cáo đánh giá này rất khó được bên bào chữa chấp nhận như các báo cáo đánh giá tư pháp truyền thống, thậm chí còn có thể dẫn đến việc bên bào chữa khiếu nại và tố cáo các tổ chức giám định.

Thông qua phân tích trên, việc đánh giá giá của tiền ảo có thể được thực hiện trong xử lý tư pháp, nhưng không phải là cần thiết.

Bốn, Kết luận

Mặc dù việc xử lý tư pháp đối với tiền ảo là một vấn đề thực tiễn rất ít người quan tâm, nhưng hiện tại đang nhận được sự chú ý rộng rãi từ cả lý thuyết và thực tiễn. Trong những năm gần đây, nhiều diễn đàn và hội thảo học thuật về xử lý tiền ảo đã liên tục được tổ chức, các học giả đã tiến hành thảo luận sâu sắc về quy trình xử lý, chính sách quản lý và hỗ trợ kỹ thuật. Tuy nhiên, chỉ cần các chính sách quản lý do thông báo trên đại diện không bị sửa đổi hoặc điều chỉnh, việc định giá trong các giao dịch xử lý tư pháp liên quan đến tiền ảo sẽ luôn khó thoát khỏi tình trạng "gãi ngứa bên ngoài giày". Đặc điểm đặc biệt của tiền ảo quyết định rằng nó không thể hoàn toàn áp dụng mô hình xử lý tài sản trong các vụ án hình sự truyền thống.

Trong tương lai, nếu muốn thúc đẩy việc quy định hoàn toàn về xử lý tài sản tiền ảo trong lĩnh vực tư pháp, cần nỗ lực ở các khía cạnh sau: thứ nhất là hoàn thiện các quy định pháp luật và chính sách giám sát liên quan, làm rõ quy trình và tiêu chuẩn xử lý tài sản tiền ảo trong lĩnh vực tư pháp; thứ hai là tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao khả năng của các cơ quan tư pháp trong việc tạm giữ và xử lý tài sản tiền ảo; thứ ba là khám phá các mô hình xử lý phù hợp với quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác. Trước khi chính sách giám sát chưa được nới lỏng, mặc dù đánh giá giá trị của tài sản tiền ảo có giá trị lý thuyết, nhưng trong thực tế cần thực hiện một cách thận trọng để tránh vi phạm các quy định giám sát. Chỉ khi chính sách, công nghệ và thực tiễn cùng được thúc đẩy, việc xử lý tài sản tiền ảo trong lĩnh vực tư pháp mới có thể dần dần trở nên trưởng thành.