Thương mại toàn cầu lại dậy sóng: Chính sách thuế quan mới gây ra chấn động thị trường

Gần một thế kỷ trước, Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley đã gây ra ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế thế giới. Chính sách thuế quan này, được thực hiện với lý do bảo vệ ngành công nghiệp trong nước, cuối cùng đã dẫn đến sự suy giảm mạnh mẽ của thương mại toàn cầu, làm trầm trọng thêm phạm vi và mức độ của cuộc Đại Suy thoái. Ngày nay, bóng ma của chủ nghĩa bảo hộ thương mại lại một lần nữa bao trùm toàn cầu.

Vào tháng 4 năm 2025, Mỹ tuyên bố sẽ nâng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc lên 125%, gây ra chấn động trên thị trường toàn cầu. Bộ Thương mại Trung Quốc nhanh chóng phản ứng, cho biết nếu phía Mỹ tiếp tục chơi "trò chơi số thuế", phía Trung Quốc sẽ không xem xét và bảo留 quyền thực hiện các biện pháp trả đũa tiếp theo. Trong khi đó, chính phủ Mỹ đã đề xuất "tạm ngừng thuế trong 90 ngày" với 75 quốc gia, giảm tỷ lệ thuế chung xuống còn 10%, nhưng loại trừ Trung Quốc, Mexico và Canada. Chiến lược thương mại có mục tiêu này không chỉ làm tăng rủi ro tách rời kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc, mà còn khiến thị trường tiền điện tử - lĩnh vực mới về dòng vốn toàn cầu - phải đối mặt với những thách thức mới.

Cảnh báo từ lịch sử

Bài học từ Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley những năm 1930 đáng để suy ngẫm. Vào thời điểm đó, các quốc gia rơi vào vòng xoáy thuế quan trả đũa, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống thương mại quốc tế. Đây được coi là một trong những chính sách thương mại phá hoại nhất của thế kỷ 20, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho các nhà quyết策 hiện đại: chủ nghĩa bảo hộ thương mại không phải là phương thuốc tốt để giải quyết khó khăn kinh tế.

Năm 1930, Quốc hội Hoa Kỳ thông qua đạo luật này, nâng mức thuế nhập khẩu trung bình lên mức cao kỷ lục 59%. Mặc dù mục đích ban đầu là để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước bị ảnh hưởng bởi cuộc Đại Khủng Hoảng, nhưng nó đã gây ra một phản ứng dây chuyền thảm khốc. Các đối tác thương mại chính trên toàn cầu đã có những biện pháp trả đũa, dẫn đến việc quy mô thương mại quốc tế giảm gần hai phần ba trong giai đoạn 1929-1934, xuất khẩu của Hoa Kỳ giảm mạnh 70%, tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu càng trở nên tồi tệ hơn. Chính sách này không những không cứu được nền kinh tế Hoa Kỳ, mà còn làm trầm trọng thêm tác động của cuộc Đại Khủng Hoảng, phơi bày những khiếm khuyết chết người của chủ nghĩa bảo hộ thương mại: trong nền kinh tế toàn cầu hóa, việc đơn phương tăng cường rào cản thương mại chắc chắn sẽ gây ra "hiệu ứng boomerang". Thậm chí nghiêm trọng hơn, đạo luật này đã phá hoại nền tảng của hợp tác thương mại đa phương quốc tế, khuyến khích cảm xúc dân tộc kinh tế, đặt nền móng cho sự sụp đổ của trật tự kinh tế quốc tế trước Chiến tranh Thế giới thứ hai.

Chiến lược thuế quan trong kỷ nguyên mới

Cuộc tranh chấp thuế quan vào năm 2025 khác với tình hình năm 1930. Hoa Kỳ đang cố gắng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua "cuộc chiến thuế quan chọn lọc" - một mặt gây áp lực lớn lên Trung Quốc, mặt khác tạm thời làm dịu quan hệ với hầu hết các quốc gia. Chiến lược "phân hóa và tan rã" này có vẻ tinh vi, nhưng thực sự chứa đựng những rủi ro tiềm ẩn. Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc không còn là quốc gia yếu thế trong thương mại như những năm 1930. Đối mặt với thông báo về việc tăng thuế từ phía Mỹ, Trung Quốc không lập tức thực hiện các biện pháp trả đũa tương xứng, mà chọn cách "không để ý" với thái độ lạnh nhạt, đồng thời đẩy nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch "thoát khỏi đô la Mỹ". Sự kiên định trong chiến lược này khiến thị trường nhận ra rằng, cuộc chiến thương mại mới có thể sẽ không biến thành một cuộc hỗn chiến toàn diện như những năm 1930, mà là một cuộc chiến tiêu hao kéo dài hơn.

Phản ứng của thị trường tiền điện tử

Chính sách thuế mới của chính phủ Mỹ đã gây ra biến động mạnh mẽ trên thị trường tài chính toàn cầu, và thị trường tiền điện tử cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Bitcoin giảm từ 83,500 USD xuống 74,500 USD, trong khi Ethereum giảm mạnh hơn, từ 1,800 USD xuống 1,380 USD, tổng giá trị vốn hóa thị trường của các đồng tiền điện tử khác cũng giảm hơn 40%. Tính thanh khoản trên thị trường rõ ràng đã thu hẹp, dòng vốn vào Bitcoin hàng tháng giảm từ đỉnh 100 tỷ USD xuống còn 6 tỷ USD, trong khi Ethereum chuyển sang trạng thái ròng ra 6 tỷ USD. Mặc dù đã xảy ra đợt "bán tháo theo kiểu đầu hàng" quy mô lớn, nhưng khi giá giảm, quy mô thua lỗ dần thu hẹp, cho thấy áp lực bán trong ngắn hạn có thể đã gần đến hồi kết.

Xét từ góc độ phân tích kỹ thuật, mức 93,000 đô la trở thành mức kháng cự quan trọng để Bitcoin lấy lại động lực tăng giá, trong khi khoảng 65,000-71,000 đô la là khu vực hỗ trợ cốt lõi mà những người mua phải bảo vệ. Hiện tại, thị trường đã bước vào giai đoạn then chốt, nếu phá vỡ mức hỗ trợ, có thể khiến hầu hết các nhà đầu tư gặp thua lỗ, gây ra sự điều chỉnh thị trường mạnh mẽ hơn. Nhìn chung, thị trường tiền điện tử rất nhạy cảm với sự thay đổi của thanh khoản toàn cầu, sự không chắc chắn do chính sách thuế lần này đã gây ra ảnh hưởng rộng rãi, liệu thị trường có ổn định hay không sẽ phụ thuộc vào xu hướng chính sách tiếp theo và tình hình dòng vốn trở lại.

Trong trò chơi này, thị trường tiền điện tử vừa là người chịu đựng thụ động, vừa là biến số chủ động. Điều đáng suy ngẫm là: Khi tình hình quốc tế căng thẳng, hệ thống tiền tệ toàn cầu bất ổn, liệu các nhà đầu tư có xem tiền điện tử như một phương tiện lưu trữ giá trị số khan hiếm, toàn cầu, không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay thực thể nào không? Có lẽ, khi uy tín của trật tự cũ bị xói mòn bởi chiến tranh thương mại, hạt giống của hệ thống mới đã âm thầm nảy mầm.