Chiến lược chuyển đổi của Ethereum: từ "máy tính thế giới" đến "sổ cái thế giới"

Nhiều người coi việc Vitalik Buterin nhấn mạnh Ethereum là "sổ cái toàn cầu" như một sự điều chỉnh chiến lược mới, nhưng thực tế, sự chuyển đổi này đã hoàn thành từ khi EIP-1559 được thực hiện. Stablecoin trên Ethereum chiếm 50% thị phần toàn cầu, củng cố thêm vị thế của nó như một lớp thanh toán tài chính. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về sự chuyển biến này:

1. Cốt lõi của EIP-1559 không nằm ở việc giảm phí Gas, mà là tái định nghĩa cơ chế thu hút giá trị của mạng lưới Ethereum. Nó thiết lập một mô hình mới mà Ethereum không còn phụ thuộc vào mức tiêu thụ gas do gia tăng khối lượng giao dịch để thu hút giá trị.

Trước EIP-1559, tất cả các giao dịch đều tập trung trên mạng chính, dẫn đến việc tiêu thụ Gas ETH rất lớn. Dữ liệu cho thấy, số ETH bị tiêu hủy trung bình hàng ngày gần như lên đến hàng nghìn. Khi đó, mạng chính Ethereum bị tắc nghẽn nghiêm trọng, Layer 2 phải tham gia vào cuộc cạnh tranh Gas khi xác minh dữ liệu lô gửi lên mạng chính, chi phí cao và khó dự đoán.

EIP-1559 đã thay đổi tình hình này: Sau khi giới thiệu cơ chế phí cơ sở có thể dự đoán, chi phí gửi batch của Layer2 trên mạng chính trở nên ổn định và có thể kiểm soát. Điều này trực tiếp giảm bớt rào cản hoạt động của Layer2, khiến nhiều Layer2 chỉ dựa vào Ethereum để thực hiện thanh toán cuối cùng.

Bề ngoài, EIP-1559 mang lại sự thuận lợi cho Layer2, nhưng thực tế nó đã thay đổi sâu sắc logic bắt giữ giá trị của Ethereum: từ việc phụ thuộc vào giao dịch tần suất cao trên mạng chính theo kiểu "tăng trưởng tiêu hao" chuyển sang phụ thuộc vào nhu cầu thanh toán Layer2 theo kiểu "tăng trưởng thuế".

Sự chuyển biến này khiến vai trò của Ethereum giống như một hệ thống thanh toán trung ương, Layer2 cần định kỳ "nộp" dữ liệu theo lô lên mạng chính và tiêu hủy ETH, tạo thành một cấu trúc tương tự như mối quan hệ giữa ngân hàng trung ương và ngân hàng thương mại.

2. Theo thống kê của nền tảng dữ liệu, hiện tại tổng giá trị vốn hóa thị trường của các stablecoin trên toàn cầu đã vượt quá 250 tỷ USD, Ethereum chiếm 50% thị phần, tỷ lệ này không giảm mà còn tăng lên sau khi EIP-1559 được thực hiện. Nguyên nhân khiến Ethereum có thể thu hút vốn nhiều như vậy chủ yếu là nhờ vào mức độ an toàn không thể thay thế của nó.

Cụ thể, một stablecoin đã tích lũy 62.99 tỷ USD trên Ethereum, trong khi một stablecoin chính khác có 38.15 tỷ USD. So với đó, tổng số lượng stablecoin trên các chuỗi công khác thì không đáng kể.

Lý do các nhà phát hành stablecoin chọn Ethereum không phải là tốc độ giao dịch hay chi phí, mà là tính an toàn kinh tế không ai sánh kịp từ hàng trăm tỷ đô la ETH được staking. Đây là yếu tố quan trọng đối với các tổ chức quản lý tài sản khổng lồ.

Khối lượng vốn ổn định lớn tạo ra vòng quay tự tăng cường của hệ sinh thái Ethereum: quy mô stablecoin tăng → thanh khoản sâu hơn → nhiều giao thức DeFi chọn Ethereum → tạo ra nhu cầu stablecoin nhiều hơn → thu hút thêm vốn đầu tư.

Từ góc độ này, sự tập trung quy mô lớn của stablecoin trên Ethereum thực sự là kết quả của việc bỏ phiếu bằng hành động của thanh khoản toàn cầu, cũng như sự công nhận của thị trường về vị trí sổ cái toàn cầu của nó.

3. Khi mạng chính Ethereum tập trung vào việc tạo ra lớp thanh toán cấp "ngân hàng trung ương", chiến lược định vị của toàn bộ hệ sinh thái Ethereum trở nên rõ ràng hơn: Layer2 chịu trách nhiệm cho giao dịch tần suất cao, mạng chính Ethereum tập trung vào việc thanh toán cuối cùng, phân công rõ ràng và hiệu quả. Mỗi giao dịch từ Layer2 trở lại mạng chính đều tiếp tục tiêu hủy ETH, thúc đẩy hiệu ứng giảm phát.

Tuy nhiên, dữ liệu thực tế cho thấy, tình trạng trước đây mạng chính Ethereum hàng ngày tiêu hủy hàng nghìn ETH đã không còn nữa, hiện tại lượng tiêu hủy hàng ngày đã giảm mạnh, đôi khi thậm chí chưa đến vài trăm ETH. Trong khi đó, khối lượng giao dịch và khả năng sinh lời của các nền tảng Layer2 lớn đang tăng trưởng nhanh chóng.

Nguyên nhân cơ bản của hiện tượng này là do người dùng chuyển sang Layer2 một cách ồ ạt, dẫn đến lượng giao dịch trên mạng chính giảm. Layer2 thu phí giao dịch lớn mỗi ngày, nhưng "phí bảo vệ" trả cho mạng chính lại tương đối ít.

Mặc dù vậy, vấn đề này không thể làm lung lay vị thế đã được xác định của Ethereum như một sổ cái toàn cầu. Sự tích lũy lớn của stablecoin, bảo đảm an toàn gần một trăm tỷ đô la (28% lượng cung cấp được thế chấp), và hệ sinh thái DeFi lớn nhất thế giới, tất cả đều chứng minh rằng vốn chọn sự quyền lực thanh toán của Ethereum, chứ không phải sự thịnh vượng giao dịch của hệ sinh thái Layer2.

Hiện tại, người sáng lập Ethereum dường như đã nhận ra vấn đề này và đang cố gắng nâng cao hiệu suất mạng chính của Ethereum để tránh việc Layer2 trở thành một trở ngại trong việc định vị sổ cái toàn cầu của Ethereum.

Nhưng cuối cùng, tình trạng phát triển của Layer2 không có mối liên hệ trực tiếp với vị trí của sổ cái thế giới Ethereum.

Nhấn mạnh rằng "sổ cái thế giới" giống như một sự xác nhận chính thức về một thực tế đã được thiết lập. EIP-1559 đánh dấu một bước ngoặt lịch sử, kể từ khoảnh khắc đó, Ethereum không còn là "máy tính thế giới" nữa, mà chuyển thành "ngân hàng trung ương thế giới".

Nói cách khác, nếu đồng ý rằng lợi ích của tiền điện tử trong tương lai nằm ở sự tích hợp sâu sắc giữa cơ sở hạ tầng DeFi trên chuỗi và tài chính truyền thống, thì vị trí "ngân hàng trung ương thế giới" của Ethereum đủ để củng cố vị thế của nó, sự thịnh vượng của Layer2 không phải là điều quan trọng.