Yazar: 2077Research Kaynak: X, @2077Research Çeviri: Shan Oppa, Altın Finans
Rollups 2.0 Serisi'nin ilk makalesinde, Ethereum ile uyumlu ve en yüksek merkeziyetsizlik düzeyine sahip bir yöntem olan Layer 1 (L1) tabanlı rollup'ı tartıştık. İşlemlerin sıralanması görevini Ethereum L1'e devrederek, L1 tabanlı rollup'lar L1'in merkeziyetsizliğinden, basitliğinden ve aktifliğinden yararlanabilirken, aynı zamanda başka avantajlar da sunar.
Bugünkü makalemizde rollup'ın bir sonraki evrimini araştıracağız: Booster Rollups. Booster Rollups yalnızca L1 tabanlı rollup'lar üzerine inşa edilmekle kalmaz, aynı zamanda Ethereum'un kompozitliğini (Composability) daha da genişletir. Peki, bu kompozitliği gerçekten nasıl genişletebiliriz?
Mevcut L2 Alanının Sorunları
L2 ağının beklendiği gibi çalışmasını sağlamak için genellikle ek kontroller gereklidir. Ancak, ana hesaplama ve yürütme süreçleri hala doğrudan L1 üzerinde gerçekleşmektedir. Bu, L2'nin işlevselliği genişletmiş olmasına (örneğin, off-chain EVM yürütmesi) rağmen ek bir karmaşıklık getirdiği anlamına gelir. Bu ek mantık ideal olmasa da, nihai hedef işlemleri standart hale getirmek ve tamamen standart EVM'ye güvenmektir.
Standartlaştırma Farklı L2'ler arasında sorunsuz ticaret değişimi sağlamak için hayati öneme sahiptir. Bu amaca ulaşmak için, birden fazla zincir üzerinde işlem yapabilen yeni bir işlem türüne ihtiyaç duyulabilir.
Bu tür bir sistemde, bir işlem daha küçük alt işlemler oluşturabilir. Her alt işlem aşağıdaki ayrıntıları içerir:
Kaynak zincirin ID'si
Hedef zincir ID'si
Girdi verileri (örneğin çağıran, adres ve çağrı verileri)
Hedef zincir tarafından üretilen çıktı
Bu ticaret verisinin iki ana işlevi:
Girdi olarak kaynak zincirinde
Katılımcıların hedef zincirle doğrudan etkileşime girmeden çıktıları doğrudan görmelerine olanak tanır.
Hedef zincir üzerinde giriş ve çıkışların tutarlılığını doğrulama
Verilen bir girişin beklenen çıktıyı üretip üretmediğini doğrulamak için kullanılır.
Bu şekilde, her bir zincir kendi işlemlerini bağımsız olarak doğrulayabilir, aynı zamanda işlem formatına ve paylaşılan standartlara uyabilir.
Bu yöntem, blok doğrulamasını basit tutarak, blokların geçerliliğini sağlamak için tanıdık L1 doğrulama sözleşmelerinin kullanılmasını sağlar. Bu ortak standart ve geliştirilmiş çapraz zincir işlem yöntemi, L2 ağlarının gelecekteki gelişimi için sağlam bir temel oluşturarak, Booster Rollups'ı Ethereum ekosisteminin gelişimini destekleyen önemli bir unsur haline getirir.
Booster Rollup'lar ne farkı var?
Booster Rollups, işlemleri L1'de gerçekleştiriyormuş gibi işleme şekliyle çalışır, L1'in durumuna erişebilirler, ancak bağımsız bir depolama alanına sahiptirler, bu da yürütmeyi ve depolamayı L2'ye genişletir. Her L2, L1'in blok alanını genişleterek, işlem işleme ve veri depolamayı daha geniş bir alana dağıtır.
Bir düşünün, yalnızca bir kez merkeziyetsiz uygulama (dapp) dağıtmak yeterli, o da otomatik olarak tüm Layer 2 (L2) ağlarına ölçeklenir. Daha fazla blok alanına ihtiyaç duyulursa, yalnızca daha fazla Booster Rollups eklemek yeterlidir, ek bir yapılandırma gerektirmez. Bu, geliştiricilerin iş yükünü, yeniden dağıtım maliyetlerini veya ek karmaşıklığı artırmayacağı anlamına gelir.
Kısacası, Booster Rollups, dizüstü bilgisayarınıza daha fazla CPU veya SSD eklemek gibidir: Performansı artırır, uygulamaların daha verimli çalışmasını sağlar ve aynı zamanda ölçeklenmeyi kolaylaştırır.
Teknik açıdan Booster Rollups, "işlem yürütme ve depolamayı birden fazla parçaya dağıtma" şeklinde de tanımlanabilir.
Booster Rollups'un Çalışma Prensibi
İster Optimistik Rollup (Optimistic Rollup) ister Sıfır Bilgi Rollup (ZK Rollup) olsun, Booster işlevi kullanılabilir. Ancak, tüm Rollup'ların tam yükseltmeye (Full Boosting) ihtiyacı yoktur; bazı Rollup'lar L2'ye özgü optimizasyonlar yoluyla fayda sağlayabilir.
Amaç yerel Ethereum ölçeklendirmesi elde etmekse, en iyi yükseltme senaryosu L1 tabanlı toplamalardır. L1 doğrulayıcılarının tüm Boosted ağı için bloklar önermesine izin vererek Ethereum'u sorunsuz bir şekilde ölçeklendirin.
Boosted Rollups, mevcut Rollup ekosisteminde yaygın olan parçalanma sorununu da çözmektedir. L1 tabanlı sıralama mekanizması (Based Sequencing) sayesinde, sadece L1 sıralama avantajlarını korumakla kalmaz, aynı zamanda tüm L2 Booster ağları içinde atomik çapraz Rollup işlemlerini de getirir. Bu tasarım, Ethereum'un en başından beri hayal ettiği ölçeklenme vizyonunu gerçekleştirmektedir - hem bütünleşik hem de ölçeklenebilir olarak, Ethereum'un büyüme zorlukları için birleşik bir çözüm sunmaktadır.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklediği için, bu rollup modeli parçalanmışlıkla başa çıkma veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma sorununu ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) her bir L2'de kullanılabilir, kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak geliştiriciler, dapp'lerini birden fazla L2'ye yeniden dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenir, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups, doğal olarak senkronize bir şekilde birleştirilebilirliği desteklediği için bu rollup modeli, parçalanmışlıkla başa çıkma veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma sorununu ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps), her L2'de kullanılabilir ve kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2 üzerinde yeniden dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1 üzerinde bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenecek, bu da geliştirme ve dağıtım sürecini büyük ölçüde basitleştirecektir.
Booster Rollups'ın Avantajları
Şeffaf ölçeklenebilirlik
Booster Rollups, şeffaf bir şekilde ölçeklenebilirliği artırır, tıpkı sunucu kümesine daha fazla sunucu eklemek gibi. Uygulamalar ek kaynaklardan kesintisiz bir şekilde yararlanabilir, geliştiricilerin karmaşık L2 altyapısı dağıtmalarına gerek kalmadan çözümlerini ölçeklendirmelerine olanak tanır.
Parçalanma sorununu çözme
Booster Rollups, L1 ve L2 arasında birleşik bir kullanıcı deneyimi sunar. Akıllı sözleşmeler tüm ağlarda aynı adresi paylaştığı için, kullanıcılar L1 ve L2 ortamlarında tutarlılık ve kolaylık elde edebilirler.
Dağıtım verimliliği sorununu çözmek
Geliştiricilerin yalnızca L1 üzerinde bir kez dağıtım yapması yeterlidir, dapps varsayılan olarak birden fazla Rollup'ı destekleyebilir ve güncellemeler merkezi yönetim tarafından sağlanır. Kullanıcılar harici hesap (EOA) veya akıllı cüzdan kullansalar da, tek bir adresle ağlar arası kesintisiz işlem gerçekleştirebilirler.
Rollup operatörlerinin çekicilik sorununu çözmek
Geliştiricilerin özel bir dağıtım ağı seçmesine gerek yoktur, dapp'ler otomatik olarak çeşitli Rollup ağlarını destekler. Booster Rollups, L1 tabanlı Rollups ile birleştirilerek önemli bir genişleme sağlar. Ayrıca, tüm L2'lerin Booster Rollups olması gerekmez, bu da karmaşık ağların mümkün olmasını sağlar.
Egemenlik ve güvenlik artışı
Booster Rollups, belirli paketleme sözleşmelerine (Wrapper Contracts) olan ihtiyacı ortadan kaldırmıştır, çünkü akıllı sözleşmeler L1 ve L2 üzerinde aynı şekilde çalışır ve kontrol hala geliştiricilerin elindedir. Her dapp için ayrı güvenlik önlemleri uygulanarak, köprüleme veya belirli uygulamalara dayanmak yerine, güvenlik önemli ölçüde artırılmıştır ve tek nokta arızası riski ortadan kaldırılmıştır.
Booster Rollups'ın Sınırlamaları Hakkında
L2'nin L1 ile tutarlı olmasını sağlamak için akıllı sözleşmelerin dağıtımı yalnızca L1 ile sınırlı olmalıdır. Bu kısıtlama, L2'ler arasında birleşik bir erişimi garanti eder. Bu, akıllı sözleşmelerin veri odaklı yöntemler aracılığıyla farklı davranışlar sergileyebilmesi nedeniyle önemli bir kısıtlama değildir; örneğin, zincir üzerinde depolanan sözleşme adresleri farklı zincirler arasında değişiklik gösterebilir.
L1'in paylaşılan verileri tutmasına rağmen, bu doğrudan ölçeklenebilirliği artırmamaktadır; bu, herhangi bir ölçeklenebilir sistemin doğasında var olan bir zorluktur. Geliştiricilerin bu etkiyi en aza indirmek için optimizasyon yapmaları gerekmektedir. Geleneksel yazılımlar gibi, tüm merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) paralel işlemden tam anlamıyla faydalanamaz. Ancak, bu dapps ayrı bir L2 üzerinde çalışsalar bile, tüm kullanıcılar için genel erişilebilirliği koruduklarından, birlikte çalışabilirlikten faydalanabilirler.
Booster Rollup'lar, esasen L1'in bir genişleme biçimidir, ancak işlem yürütme ve depolama açısından benzersiz bir mekanizmaya sahiptir. Booster Rollup işlemlerini doğru bir şekilde yorumlamak için L1 ve L2 düğümlerinin senkronize kalması gerekir. Olası bir çözüm, aynı düğümde hem L1 hem de L2'yi aynı anda çalıştırmak ve işlem yürütülürken paylaşılan L1 depolaması ile L2'ye özgü depolama arasında geçiş yapmaktır.
Sonuç
Booster Rollups, L1 ile sorunsuz entegrasyon sağlayarak işlem verimliliğini ve depolama verimliliğini artıran devrim niteliğinde bir çözüm sunmaktadır. Ethereum'un ölçeklenebilirlik zorluklarına karşı koyarak, parçalanma ve verimsiz dağıtım gibi sorunları çözmektedir. Geliştiricilerin birden fazla L2 üzerinde dapp'leri kolayca ölçeklendirmesine olanak tanırken, güvenlik ve egemenliklerini korumaktadır.
Booster Rollups, ölçeklenebilirliği basitleştirerek ve birlikte çalışabilirliği teşvik ederek, daha birleşik ve kullanıcı dostu bir Ethereum ekosistemine zemin hazırlamaktadır.
The content is for reference only, not a solicitation or offer. No investment, tax, or legal advice provided. See Disclaimer for more risks disclosure.
Ethereum'un bir sonraki nesil L2 teknolojisi: Booster Rollups'un analizi
Yazar: 2077Research Kaynak: X, @2077Research Çeviri: Shan Oppa, Altın Finans
Rollups 2.0 Serisi'nin ilk makalesinde, Ethereum ile uyumlu ve en yüksek merkeziyetsizlik düzeyine sahip bir yöntem olan Layer 1 (L1) tabanlı rollup'ı tartıştık. İşlemlerin sıralanması görevini Ethereum L1'e devrederek, L1 tabanlı rollup'lar L1'in merkeziyetsizliğinden, basitliğinden ve aktifliğinden yararlanabilirken, aynı zamanda başka avantajlar da sunar.
Bugünkü makalemizde rollup'ın bir sonraki evrimini araştıracağız: Booster Rollups. Booster Rollups yalnızca L1 tabanlı rollup'lar üzerine inşa edilmekle kalmaz, aynı zamanda Ethereum'un kompozitliğini (Composability) daha da genişletir. Peki, bu kompozitliği gerçekten nasıl genişletebiliriz?
Mevcut L2 Alanının Sorunları
L2 ağının beklendiği gibi çalışmasını sağlamak için genellikle ek kontroller gereklidir. Ancak, ana hesaplama ve yürütme süreçleri hala doğrudan L1 üzerinde gerçekleşmektedir. Bu, L2'nin işlevselliği genişletmiş olmasına (örneğin, off-chain EVM yürütmesi) rağmen ek bir karmaşıklık getirdiği anlamına gelir. Bu ek mantık ideal olmasa da, nihai hedef işlemleri standart hale getirmek ve tamamen standart EVM'ye güvenmektir.
Standartlaştırma Farklı L2'ler arasında sorunsuz ticaret değişimi sağlamak için hayati öneme sahiptir. Bu amaca ulaşmak için, birden fazla zincir üzerinde işlem yapabilen yeni bir işlem türüne ihtiyaç duyulabilir.
Bu tür bir sistemde, bir işlem daha küçük alt işlemler oluşturabilir. Her alt işlem aşağıdaki ayrıntıları içerir:
Kaynak zincirin ID'si
Hedef zincir ID'si
Girdi verileri (örneğin çağıran, adres ve çağrı verileri)
Hedef zincir tarafından üretilen çıktı
Bu ticaret verisinin iki ana işlevi:
Katılımcıların hedef zincirle doğrudan etkileşime girmeden çıktıları doğrudan görmelerine olanak tanır.
Verilen bir girişin beklenen çıktıyı üretip üretmediğini doğrulamak için kullanılır.
Bu şekilde, her bir zincir kendi işlemlerini bağımsız olarak doğrulayabilir, aynı zamanda işlem formatına ve paylaşılan standartlara uyabilir.
Bu yöntem, blok doğrulamasını basit tutarak, blokların geçerliliğini sağlamak için tanıdık L1 doğrulama sözleşmelerinin kullanılmasını sağlar. Bu ortak standart ve geliştirilmiş çapraz zincir işlem yöntemi, L2 ağlarının gelecekteki gelişimi için sağlam bir temel oluşturarak, Booster Rollups'ı Ethereum ekosisteminin gelişimini destekleyen önemli bir unsur haline getirir.
Booster Rollup'lar ne farkı var?
Booster Rollups, işlemleri L1'de gerçekleştiriyormuş gibi işleme şekliyle çalışır, L1'in durumuna erişebilirler, ancak bağımsız bir depolama alanına sahiptirler, bu da yürütmeyi ve depolamayı L2'ye genişletir. Her L2, L1'in blok alanını genişleterek, işlem işleme ve veri depolamayı daha geniş bir alana dağıtır.
Bir düşünün, yalnızca bir kez merkeziyetsiz uygulama (dapp) dağıtmak yeterli, o da otomatik olarak tüm Layer 2 (L2) ağlarına ölçeklenir. Daha fazla blok alanına ihtiyaç duyulursa, yalnızca daha fazla Booster Rollups eklemek yeterlidir, ek bir yapılandırma gerektirmez. Bu, geliştiricilerin iş yükünü, yeniden dağıtım maliyetlerini veya ek karmaşıklığı artırmayacağı anlamına gelir.
Kısacası, Booster Rollups, dizüstü bilgisayarınıza daha fazla CPU veya SSD eklemek gibidir: Performansı artırır, uygulamaların daha verimli çalışmasını sağlar ve aynı zamanda ölçeklenmeyi kolaylaştırır.
Teknik açıdan Booster Rollups, "işlem yürütme ve depolamayı birden fazla parçaya dağıtma" şeklinde de tanımlanabilir.
Booster Rollups'un Çalışma Prensibi
İster Optimistik Rollup (Optimistic Rollup) ister Sıfır Bilgi Rollup (ZK Rollup) olsun, Booster işlevi kullanılabilir. Ancak, tüm Rollup'ların tam yükseltmeye (Full Boosting) ihtiyacı yoktur; bazı Rollup'lar L2'ye özgü optimizasyonlar yoluyla fayda sağlayabilir.
Amaç yerel Ethereum ölçeklendirmesi elde etmekse, en iyi yükseltme senaryosu L1 tabanlı toplamalardır. L1 doğrulayıcılarının tüm Boosted ağı için bloklar önermesine izin vererek Ethereum'u sorunsuz bir şekilde ölçeklendirin.
Boosted Rollups, mevcut Rollup ekosisteminde yaygın olan parçalanma sorununu da çözmektedir. L1 tabanlı sıralama mekanizması (Based Sequencing) sayesinde, sadece L1 sıralama avantajlarını korumakla kalmaz, aynı zamanda tüm L2 Booster ağları içinde atomik çapraz Rollup işlemlerini de getirir. Bu tasarım, Ethereum'un en başından beri hayal ettiği ölçeklenme vizyonunu gerçekleştirmektedir - hem bütünleşik hem de ölçeklenebilir olarak, Ethereum'un büyüme zorlukları için birleşik bir çözüm sunmaktadır.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklediği için, bu rollup modeli parçalanmışlıkla başa çıkma veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma sorununu ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) her bir L2'de kullanılabilir, kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak geliştiriciler, dapp'lerini birden fazla L2'ye yeniden dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenir, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups, doğal olarak senkronize bir şekilde birleştirilebilirliği desteklediği için bu rollup modeli, parçalanmışlıkla başa çıkma veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma sorununu ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps), her L2'de kullanılabilir ve kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2 üzerinde yeniden dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1 üzerinde bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenecek, bu da geliştirme ve dağıtım sürecini büyük ölçüde basitleştirecektir.
Booster Rollups'ın Avantajları
Booster Rollups, şeffaf bir şekilde ölçeklenebilirliği artırır, tıpkı sunucu kümesine daha fazla sunucu eklemek gibi. Uygulamalar ek kaynaklardan kesintisiz bir şekilde yararlanabilir, geliştiricilerin karmaşık L2 altyapısı dağıtmalarına gerek kalmadan çözümlerini ölçeklendirmelerine olanak tanır.
Booster Rollups, L1 ve L2 arasında birleşik bir kullanıcı deneyimi sunar. Akıllı sözleşmeler tüm ağlarda aynı adresi paylaştığı için, kullanıcılar L1 ve L2 ortamlarında tutarlılık ve kolaylık elde edebilirler.
Geliştiricilerin yalnızca L1 üzerinde bir kez dağıtım yapması yeterlidir, dapps varsayılan olarak birden fazla Rollup'ı destekleyebilir ve güncellemeler merkezi yönetim tarafından sağlanır. Kullanıcılar harici hesap (EOA) veya akıllı cüzdan kullansalar da, tek bir adresle ağlar arası kesintisiz işlem gerçekleştirebilirler.
Geliştiricilerin özel bir dağıtım ağı seçmesine gerek yoktur, dapp'ler otomatik olarak çeşitli Rollup ağlarını destekler. Booster Rollups, L1 tabanlı Rollups ile birleştirilerek önemli bir genişleme sağlar. Ayrıca, tüm L2'lerin Booster Rollups olması gerekmez, bu da karmaşık ağların mümkün olmasını sağlar.
Booster Rollups, belirli paketleme sözleşmelerine (Wrapper Contracts) olan ihtiyacı ortadan kaldırmıştır, çünkü akıllı sözleşmeler L1 ve L2 üzerinde aynı şekilde çalışır ve kontrol hala geliştiricilerin elindedir. Her dapp için ayrı güvenlik önlemleri uygulanarak, köprüleme veya belirli uygulamalara dayanmak yerine, güvenlik önemli ölçüde artırılmıştır ve tek nokta arızası riski ortadan kaldırılmıştır.
Booster Rollups'ın Sınırlamaları Hakkında
L2'nin L1 ile tutarlı olmasını sağlamak için akıllı sözleşmelerin dağıtımı yalnızca L1 ile sınırlı olmalıdır. Bu kısıtlama, L2'ler arasında birleşik bir erişimi garanti eder. Bu, akıllı sözleşmelerin veri odaklı yöntemler aracılığıyla farklı davranışlar sergileyebilmesi nedeniyle önemli bir kısıtlama değildir; örneğin, zincir üzerinde depolanan sözleşme adresleri farklı zincirler arasında değişiklik gösterebilir.
L1'in paylaşılan verileri tutmasına rağmen, bu doğrudan ölçeklenebilirliği artırmamaktadır; bu, herhangi bir ölçeklenebilir sistemin doğasında var olan bir zorluktur. Geliştiricilerin bu etkiyi en aza indirmek için optimizasyon yapmaları gerekmektedir. Geleneksel yazılımlar gibi, tüm merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) paralel işlemden tam anlamıyla faydalanamaz. Ancak, bu dapps ayrı bir L2 üzerinde çalışsalar bile, tüm kullanıcılar için genel erişilebilirliği koruduklarından, birlikte çalışabilirlikten faydalanabilirler.
Booster Rollup'lar, esasen L1'in bir genişleme biçimidir, ancak işlem yürütme ve depolama açısından benzersiz bir mekanizmaya sahiptir. Booster Rollup işlemlerini doğru bir şekilde yorumlamak için L1 ve L2 düğümlerinin senkronize kalması gerekir. Olası bir çözüm, aynı düğümde hem L1 hem de L2'yi aynı anda çalıştırmak ve işlem yürütülürken paylaşılan L1 depolaması ile L2'ye özgü depolama arasında geçiş yapmaktır.
Sonuç
Booster Rollups, L1 ile sorunsuz entegrasyon sağlayarak işlem verimliliğini ve depolama verimliliğini artıran devrim niteliğinde bir çözüm sunmaktadır. Ethereum'un ölçeklenebilirlik zorluklarına karşı koyarak, parçalanma ve verimsiz dağıtım gibi sorunları çözmektedir. Geliştiricilerin birden fazla L2 üzerinde dapp'leri kolayca ölçeklendirmesine olanak tanırken, güvenlik ve egemenliklerini korumaktadır.
Booster Rollups, ölçeklenebilirliği basitleştirerek ve birlikte çalışabilirliği teşvik ederek, daha birleşik ve kullanıcı dostu bir Ethereum ekosistemine zemin hazırlamaktadır.